CEYLAN BALIĞI  -İSPANYOL USKUMRUSU (Scomberomorus commerson)

Kızıldeniz'den Süveyş kanalı ile Akdeniz'e geçtiği daha sonra Türkiye sularına (Ege ve Akdeniz) ulaştığı biliniyor. Akdeniz'de ilk tespiti 1935 yılındadır. Sayıca az olmakla birlikte 1981 yılından beri de Türkiye'de bilinmektedir. Bu balık Türk amatör balıkçıları tarafından pek tanınmamakla beraber okyanuslarda yakalanan son derece keskin dişli ve güçlü olan wahoo'nun sularımızdaki benzeri ve yakın akrabasıdır.

Halk arasında farklı isimlerle de tanınabilir ancak bilinen yaygın isimleri ceylan balığı, ceylan palamutu veya tombak balığıdır. Dünyada yaygın olarak bilinen ismi Narrow-barred Spanish mackerel, narrow-barred king mackerel, striped seer (İng.), Spanische makrelen (Alm.), teniopalamide (Yun.), kanad-kanaad-khabbat (Arp.) yabancı dillerdeki bazı isimleridir. Vücudu uzunca ve yanlardan basıktır. Sırtı koyu gri veya mavimsi siyah, yanları parlak gümüşi gri renktedir, yanakları ve alt çenesi parlak beyazdır. Vücudunda boydan boya 40-50 ince dalgalı bant sırtından karnına doğru vücuduna dik olarak uzanır. Bazen bu bantlar ufak benekler halinde görülür. 40-45 santim boyundakki gençlerinde bant sayısı 20 kadar olur. Çift sırt yüzgeçinin önde olanı ikinciden daha alçaktır. İkinci sırt yüzgeci anal yüzgecine göre hafifçe daha öndedir. İkinci sırt yüzgecinden ve anal yüzgecinden sonra scombridae familyasında görülen tipik yalancı yüzgeçler 10-12 adet bir tarafta olmak üzere çatal kuyruğa kadar devam eder. Kuyruk hariç, yüzgeçleri vücuda göre iyi gelişmiş sayılmaz. Tüm vücudu küçük pullarla kaplıdır. Kafası ve ağzı oldukça büyüktür. Çenelerinde büyük, üçgen yapılı sık dizilmiş keskin dişler vardır. Bu dişler ile takım kesebilir. Damaklarında da tutucu geriye dönük (vomer) dişler bulunur. Yanal çizgisi ikinci sırt yüzgecinden sonra sert bir eğimle aşağı dönerek devam eder. Yüzme kesesi bulunmaz.

Türkiye sularındaki üreme alışkanlıkları hakkında yeterli bilgi yoktur. Tahminen sıcaklıklara da bağlı olmak üzere Nisan veya Mayıs aylarından başlamak üzere Temmuz sonuna kadar yumurtalarını dökerler. Dişilerin yumurta dökme sezonu boyunca 2-6 gün aralıklarla birkaç defa yumurta döktüklerine rastlanmıştır. Erkekler 80 santim, dişiler 68 santim çatal kuyruk boya ulaştıklarında cinsel olgunluğa erişirler. Etoburdurlar, başlıca gıdaları küçük pelajik balıklar, kalamar, sübye ve karides gibi deniz canlılarıdır. Gece gündüz yemlenirler. Genelde küçük sürüler halinde dolaşır ve yemlenir. Pelajik balıklardandır. 10-70m derinliklerde bulunabilirler. 240cm boya ve 70kg ağırlığa kadar ulaşabildikleri sanılmaktadır. Genelde 0,9-1 metrelikleri daha yaygındır. 1982 yılında Güney Afrika'da yakalanan 44.9kg'lık balık 2002 yılı sonuna kadar (all-tackle kategorisinde) oltayla yakalanma rekorudur.

Nerelerde Bulunur

Doğal yaşam alanı olarak Doğu Afrika kıyıları, Kızıldeniz, Basra körfezi, Güney Asya kıyıları, Hint Okyanusundan itibareen Avustralya'ya kadar olan bölge ve Avustralya sahilleridir. Bu arada Türkiye sularında da az da olsa olduğunu ve nasıl geldiğini yukarıda anlattık. Kıyılara yakın sığlıklardan, yar başlarına, akıntılı bölgelere, küçük koylar ve hatta lagünlere kadar pek çok yerde karşılaşmak mümkündür. Öğrendiğimiz kadarı ile ceylan balığı yurdumuzda özellikle Akdeniz sahillerinde bahar başından bahar ortalarına kadar kıyılara yanaşırken bu tarihler dışında kıyılarda pek rastlanmıyor. Aranacak ise derinlerde aranmalı bunun içinde "derinlik kontrollü derin su sürütme aleti - downrigger" kullanılmasında yarar vardır. Göçmen balıktır uzun göçler yapabilir, Türkiye sularındaki göç alışkanlıkları hakkında yeterli bilgi yoktur. Bu arada özellikle mercan kayalıkları çevresinde göç etmeden sürekli yaşayan toplulukları da vardır. Kısaca şurada veya burada bulunur demek o kadar kolay değil, özellikle Türkiye suları için bu daha da zor. Yemlemeye karşı oldukça duyarlıdırlar çok iyi tepki gösterirler; yemleme yolu ile toplamak yemlemeye devam ederek bir müddet oyalamak mümkün olabilir.

Avcılığı