ÇİPURA BALIĞI AVI İÇİN ÖNERDİĞİMİZ MALZEMELER

ÇİPURA BALIĞI (Sparus auratus)

 

Çipura balığına tüm Akdeniz’de rastlanmakla birlikte doğu ve güney doğu Akdeniz ülkelerinde, Kanarya Adaları'nda, İngiltere kıyılarında, Verde Burnu’nda ve nadir olarak Karadeniz kıyılarında rastlanır. Genellikle tropikal, subtropikal ve ılıman kuşaklarda yayılım gösteren çipura deniz fenogramlarının bulunduğu kumlu–çamurlu ve çamurlu ortamlarda yaşamını sürdürür. Bunun yanı sıra nehir ağızlarına ve lagüler bölgelere de girer.

Ülkemizde daha çok güney sahilleri ve Ege kıyılarında yayılım gösterir. 30-50 gram olanları ince lidaki, 100 gram olanları lidaki, 100-180 gram olanları kaba lidaki, 200 gram ve üzeri ağırlıkta olanları da çipura olarak adlandırılır. 0-3 yaş arası çipuraların mide içerikleri incelendiğinde bu türün karnivor bir form olduğu ve özellikle ergin bireylerin Crustacea ve Mollusca familyasına ait türlerle beslendiği ortaya çıkmıştır. Sırt yüksekliği fazla olup lateralden yassılaşmış simetrik bir yapıya sahiptir. Baş iri, burun küt ve ağız terminal konumlu olup düzdür. Alt çenede dişler önde 4 adet kanin, arkada 4 sıra molar, üst çenede ön tarafta 4 adet kanin, arkada ise 3 sıra molar şeklindedir. Üst dudak, alt dudağa oranla daha kalın olup gözün başladığı noktanın paralelinde biter. Gözler orta derecede gelişmiştir. Göz çukuru önündeki mesafe, göz çapından en az iki kat daha uzundur. Gözler arasında V şeklinde yıldızsı bir bant vardır.

Kuvvetli çenesiyle küçük kabukluları, balıkları ve diğer hayvanları kolayca yiyen etçil bir balıktır. Yaz aylarında sığlarda, kış aylarında da 30–40 m. derinliklerde yaşar. İki yaşın üzerindekiler daha da derinlere iner. Üreme zamanları Ekim – Aralık aylarında olur ve 100–150.000 yumurta dökerler. Eti az kılçıklı, sert, beyaz ve çok lezzetlidir. Izgarada pişirilmesi tercih edilir. Ayrıca üretim kültürüne uygunluğu nedeniyle ekonomik değeri çok yüksektir. Çipura balığı günümüzde Türkiye'de, Yunanistan'da, İsrail'de ve İspanya'da başarılı olarak üretilir. Yıllar boyunca yapılan kontrolsuz avlanmalar sonucu denizlerde sayısı cok azalmış ancak balık çiftliklerinde yetiştirilmektedir, balık çiftliklerinde yetiştirilen balıkların boyutu daha büyük ama eti daha az lezzetlidir.

Avcılığı

Çipura çok dikkatli ve tedirgin bir balıktır. Yeme hemen saldırmaz, iyice kontrol edip emin olduktan sonra küçük darbeler vurmaya başlar. Sanki oltaya küçük balık vuruyormuş hissi verir. Bu sırada takımı hiç oynatmadan beklemek gerekir. Darbeler sıklaşmaya ve şiddetli vuruşlar almaya başlayınca artık balığın oltada olduğu anlaşılır. Kısa ve sert bir tasma ile iğne damağa oturtulur ve boşluk vermeden çekilir. Çipura kenara alınana kadar kafa darbelerini kesmez. Kenara alınırken kepçe kullanılması tercih edilir. Eğer avlanılan noktada fazla gürültü yapılmaz ve ilk balık da sakince alınabilirse, sonraki balıkların yemi fazla yoklamadan ani vuruşlarla oltaya geldiği görülür. Çok kuvvetli bir çene yapısına sahiptir. Midye ve diğer deniz canlılarını rahatlıkla kırıp yer. Bunun için kullanılan iğnenin çelik dövme veya fazla büyük olmayan kalın yapılı olması gerekir. Misinayı kesmekten ziyade koparma ve iğneyi kırma olasılığının olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Avlanılan bölgede çupranın varlığı kesin olarak biliniyorsa yem olarak yengeç yavrusu kullanılmalıdır. Diğer balıklar bu yeme dokunamadığından meydan çipuraya kalacak ve şansınız artacaktır.

Sığ ve hafif akıntılı sularda zoka ile, derin sularda ise sarkıtma olta ile avlanılır. Beden 0.40mm misinadan yapılır. Beden ucuna 1/0 fırdöndü bağlanır. 0.30mm misina ucuna kasa gözü düğümü yapılıp fırdöndünün diğer gözüne takılır. Bir karış sonra 10cm'lik bir köstek eklenir. 15'cm ara ile iki köstek daha eklenir. Üçüncü köstekten 25cm sonra 20cm uzunlukta bir köstek daha eklenir. Bölge balığının iriliğine göre misina kalınlıkları ayarlanmalıdır.

Kıyıdan avlanılan çipuranın normal de iki kere geçidi var biri iğdelerin çiçek açtığı Mayıs ayıdır. İğdeler çiçek açtı ise kıyılar çipura dolar, oltacılar her tarafı kaplar, bir de Ekim sonudur yine kıyıdan geçit zamanıdır ancak bu zamanda çipura derin suda da av verir, sert poyraz veya lodos hava ile gelir ve bir hafta konaklayabilecekleri gibi bir yada iki günde de sert bir hava ile gidebilirler. Aslında fırtına ile gelip fırtına ile gidiyorlar.

İlkbahardaki geçit daha kısa sürmekle beraber genelde, akın 30 gün ve 45 gün arası devam eder. Bu tarihlerde lidaki ve kaba lidaki olarak başlayacak Aralık başlarında ise 2-3'ü bir kilodan tanesi 700-800gr'a kadar çipura olacaktır. Geçitler süreli olmakla beraber kıyılarda her mevsim çipura yakalamak olasıdır, ayrıca geçit bittikten sonrada tamamen bitmez bazen Şubat bazen Mart sonlarına kadarda çipura tutulmaya devam edilir.

Derin Su Oltası

Derin suda mercan avlar gibi avlayabiliriz. Oltamızın mercan oltasından farkı yoktur. 0.50mm anaç misina sonra fırdöndü ve ucuna 4 köstekli 0,35mm'lik takım 6-7 numara kancalı ve en altta kurşun. Kurşun 100-125-150-200gr olabilir derinliğe göre değiştirebiliriz ya da akıntıya göre. Derin suda çipuranın vuruşu sanılanın aksine genelde çok hafiftir, yemi almış gitmiş oluyor ve fark ettirmiyor. Onun için en ufak bir tıkırtıda oltayı birkaç kulaç çekmeniz gerekir, birkaç kulaç çünkü oltayı ağzında tutmakta ve bırakmamaktadır. Olta bu tasmalama anında genelde damağa veya dudaklara geçmemiş olur ve çipura sizin çekiş hızınız ile aynı hızda bazen daha da hızlı yukarıya doğru yüzmektedir. Bu an oltacıyı aldattığı andır oltada balık yok dersiniz bir durup oltada balık var mı diye kontrol etmek istersiniz. Çipura ağzını açar ve iğneyi bırakır.

Teknede Zokalı Olta İle Avcılığı

0.30mm veya 0.40mm kalınlıkta misinaya zoka fırdöndü arasına (30-40cm) beden bağlanarak yapılır. Yem olarak yengeç, mamun, sardalya dilimi kullanılır.

Kıyı Oltası

Uzak atış (surf fishing) teknikleri ile kıyı avcılığı yapılır. Tek ya da çift köstekli oltalar tercih edilir. Ağustos, Eylül, Ekim ayları arası 1-2 kulaçlara kadar çipuranın kıyıya yaklaştığı mevsimlerdir. Yem olarak çipura için madya, yengeç, kayalara yapışık olarak yaşamını sürdüren kaya midyesi kıyıdan çipura için en popüler yem olarak kullanılabilir. Bu yemlerin dışında mamun, sülünes, kurt, teke gibi yemlerde kullanılsa da küçük balıklar tarafından atar atmaz tırtıklanıp iğneden çıkarılacağı için çipura yakalama şansınız azalacaktır.